Sığınmacıların sağlık verilerinin paylaşımı tartışmaya neden oldu: “Yeni AB yasası temel hakları tehlikeye atıyor”
Avrupa Birliği’nin yeni göç ve sığınma mevzuatı tasarısı, sınır dışı edilmek istenen kişilerin sağlık verilerinin üçüncü ülkelerle paylaşılmasına izin veriyor. Médecins du Monde ve PICUM, bu uygulamanın hasta mahremiyetini ve tıp etiğini ihlal ettiğini belirterek AB’yi uyardı
Sığınmacıların sağlık verilerinin paylaşımı tartışmaya neden oldu: “Yeni AB yasası temel hakları tehlikeye atıyor”
Avrupa Birliği’nin yeni göç ve sığınma mevzuatı tasarısı, sınır dışı edilmek istenen kişilerin sağlık verilerinin üçüncü ülkelerle paylaşılmasına izin veriyor. Médecins du Monde ve PICUM, bu uygulamanın hasta mahremiyetini ve tıp etiğini ihlal ettiğini belirterek AB’yi uyardı.
Avrupa Birliği’nin hazırladığı yeni Göç ve Sığınma Yönetmeliği Tasarısı, insan hakları örgütlerinin tepkisini çekti. Tasarı, sınır dışı işlemlerinde sığınmacıların kişisel sağlık verilerinin üçüncü ülkelerle paylaşılmasına olanak tanıyor. Médecins du Monde (Dünya Doktorları) ve PICUM (Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants) tarafından yayımlanan ortak raporda, düzenlemenin “mahremiyet hakkını ihlal ettiği ve hastaların güvenliğini tehlikeye attığı” vurgulandı.
Rapora göre, AB Komisyonu tarafından hazırlanan düzenleme, Frontex ve uluslarüstü veri tabanları üzerinden sağlık bilgilerini üçüncü ülkelere iletebilecek. Bu durum, sığınmacıların ülkelerine geri gönderilmeleri halinde, verilerin kötüye kullanılma riskini artırıyor.
“Sağlık Verileri, Göç Kontrol Aracına Dönüştürülüyor”
Médecins du Monde Avrupa Direktörü Federico Dessi, yasa tasarısının tıp etiğine ciddi bir darbe vurduğunu söyledi. Dessi, “Sağlık hizmetinin bir göç kontrol aracı haline gelmesi, doktor-hasta güven ilişkisini yok eder. İnsanlar artık sağlık hizmeti almak yerine sessiz kalmayı tercih edecek” ifadelerini kullandı. PICUM Direktörü Marta Gionco ise, “Kişisel verilerin, özellikle insan hakları ihlallerinin yoğun olduğu ülkelere gönderilmesi, sığınmacıların güvenliğini doğrudan tehdit eder. Sağlık hakkı, göç politikalarına kurban edilmemelidir” dedi.
Gözaltı Süreleri Uzatılıyor
Tepkilere yol açan bir diğer madde ise, gözaltı süresinin 18 aydan 24 aya çıkarılması. İnsan hakları savunucuları, bu değişikliğin zaten zor koşullarda yaşayan sığınmacılar için ağır psikolojik sonuçlar doğuracağını belirtiyor.
Yapılan araştırmalara göre, göçmen kabul merkezlerinde uzun süre kalan kişilerin depresyon, travma ve uyku bozukluğu gibi rahatsızlıklar yaşama oranı yüzde 60’ın üzerine çıkıyor. Uzmanlar, “Her eklenen ay, insan onurundan bir parçayı eksiltiyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
|
Durum |
Maksimum Gözaltı Süresi |
|
Mevcut Uygulama |
18 ay |
|
Yeni Tasarı Önerisi |
24 ay |
AB Tarafı: “Amaç Güvenliği ve İş Birliğini Artırmak”
Avrupa Komisyonu ise eleştirileri reddediyor. Komisyon sözcüsü, yeni yasanın sığınma sürecini şeffaflaştırmayı, kimlik tespitini kolaylaştırmayı ve geri dönüşlerde iş birliğini artırmayı amaçladığını belirtti.
AB yetkilileri, kişisel sağlık verilerinin “yalnızca geri dönüş için gerekli durumlarda ve sıkı denetim altında paylaşılacağını” savunuyor. Ancak NGO’lar, AB’nin Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) ile çelişen bir yaklaşım sergilendiğini, bu durumun Avrupa hukuk sisteminde tehlikeli bir emsal oluşturabileceğini dile getiriyor.
İnsan Hakları Örgütlerinden Ortak Çağrı
Raporda, AB’ye “hak temelli bir göç politikası” oluşturulması çağrısı yapıldı. NGO’lar, sınır politikalarının güvenlikten çok insan onurunu ve sağlık hakkını öncelemesi gerektiğini vurguladı. Dessi, “Göçmenlerin hastalıkları, sınır dışı gerekçesi değil; korunması gereken insan hakları gerçeğidir. Avrupa, insani değerlerini bu tür düzenlemelerle yitirme riskiyle karşı karşıya” dedi.
Yasa Tasarısı 2026 Başında Oylanacak
Söz konusu yasa tasarısının 2026 yılının ilk çeyreğinde Avrupa Parlamentosu’nda oylanması bekleniyor. Kabul edilmesi halinde, Frontex’in yanı sıra ulusal göç ajansları da sığınmacıların sağlık bilgilerini üçüncü ülkelerle paylaşma yetkisine sahip olacak. İnsan hakları kuruluşları, tasarının yürürlüğe girmesi halinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) taşınacağını açıkladı.
Halil Uygun
