Belçika’da 1 Aralık dönemi: Federal AI yasağı, nükleer güvenlikte askerî genişleme ve Doel 2’nin kapanışıyla yeni bir sayfa açıldı
Belçika’da 1 Aralık itibarıyla üç kritik alan aynı gün değişti: Federal kurumlarda Çin menşeli DeepSeek yapay zekâ sistemi yasaklandı, ordunun nükleer tesislerdeki güvenlik görevi genişletildi ve 50 yıllık Doel 2 reaktörü kalıcı olarak kapatıldı. Kararların, ülkenin yapay zekâ güvenliği, enerji arzı ve stratejik altyapı korumasında uzun vadeli etkileri olacağı değerlendiriliyor.
Belçika’da 1 Aralık dönemi: Federal AI yasağı, nükleer güvenlikte askerî genişleme ve Doel 2’nin kapanışıyla yeni bir sayfa açıldı
Belçika’da 1 Aralık itibarıyla üç kritik alan aynı gün değişti: Federal kurumlarda Çin menşeli DeepSeek yapay zekâ sistemi yasaklandı, ordunun nükleer tesislerdeki güvenlik görevi genişletildi ve 50 yıllık Doel 2 reaktörü kalıcı olarak kapatıldı. Kararların, ülkenin yapay zekâ güvenliği, enerji arzı ve stratejik altyapı korumasında uzun vadeli etkileri olacağı değerlendiriliyor.
Belçika, 1 Aralık 2025 itibarıyla yapay zekâ güvenliğinden enerji politikalarına kadar uzanan geniş bir yelpazede köklü değişikliklere sahne oldu. Çin merkezli DeepSeek yapay zekâ modelinin federal kurumlarda tamamen yasaklanması, ordunun nükleer tesis koruma görevlerinin genişletilmesi ve Doel 2 nükleer reaktörünün 50 yıllık hizmetin ardından kapatılması, ülkenin stratejik yöneliminde yeni bir döneme işaret ediyor.
DEEPSEEK YASAĞI: BELÇİKA’DAN AVRUPA’DA ÖRNEK TEŞKİL EDEN ADIM
Federal kurumlarda tamamen yasaklandı. Modernizasyon Bakanı Vanessa Matz’ın imzasıyla yayımlanan genelge kapsamında, Çin menşeli DeepSeek yapay zekâ modelinin tüm federal hizmet cihazlarından 1 Aralık itibarıyla kaldırılması zorunlu kılındı. Kararın temel dayanağı, Belçika Siber Güvenlik Merkezi’nin hazırladığı “yüksek gizlilik riski” raporu oldu.
Matz, açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “Bu adım bir teknik tercihten öte kamu güvenliği meselesidir. Federal hizmetlerin bütünlüğünü ve veri korumasını sağlamak zorundayız.”
Yasak kimleri kapsıyor?
Yasak kapsamı oldukça geniş tutuldu:
- Federal kamu kurumları
- Özerk devlet şirketleri
- Savunma Bakanlığı
- Federal polis
- Savcılık
- Federal bilişim altyapısı kullanan tüm birimler
Bu yönüyle Belçika, DeepSeek’e sadece erişim kısıtlaması getiren İtalya’nın ötesine geçerek doğrudan kullanım yasağı getiren ilk AB ülkesi oldu.
Neden DeepSeek?
Belçika ve İrlanda veri koruma otoritelerinin, şirketten Avrupa vatandaşlarının verilerinin nasıl işlendiğine dair açıklama talep ettiği biliniyor. Rapora göre en büyük riskler:
- Verilerin Çin dışındaki sunucularda nasıl saklandığının belirsiz olması
- Modelin kullanıcı verilerini eğitimde kullanıp kullanmadığına dair netlik bulunmaması
- Hassas devlet verilerinin dış ülkelere sızma ihtimali
Uzmanlar, bu kararın AB içinde “yapay zekâ güvenliği standardı” açısından domino etkisi yaratabileceğini belirtiyor.
NÜKLEER TESİSLERDE ASKERÎ KORUMA GENİŞLETİLDİ
Ordu artık daha fazla tesisten sorumlu
Savunma Bakanı Theo Francken ve İçişleri Bakanı Bernard Quintin’in imzaladığı yeni protokolle, ordu birliklerinin nükleer tesislerdeki güvenlik görevleri genişletildi.
Temmuz ayından bu yana Doel ve Tihange santrallerine destek veren askerî birlikler artık:
- Mol – SCK CEN Araştırma Merkezi
- Geel – Ortak Araştırma Merkezi (JRC)
- Dessel – Belgoprocess radyoaktif atık tesisleri
gibi kritik tesislerde de güvenlik sağlayacak.
Ayrıca Fleurus Ulusal Radyo Elementler Enstitüsü, 1 Nisan 2026’dan itibaren kapsam dâhiline girecek.
Neden askerî koruma?
Belçika’nın son yıllarda artan enerji arzı bağımlılığı, Avrupa’da süregelen siber saldırı ve sabotaj tehditleri, Rusya-Ukrayna savaşının enerji altyapılarını hedef alması gibi faktörler, hükümeti bu konuda daha katı tedbirlere yöneltti. Belçikalı güvenlik uzmanları, kararın “elektrik şebekesinin istikrarı ve ulusal güvenlik için önemli” olduğunu belirtiyor.
50 YILLIK NÜKLEER DEVİR KAPANDI: DOEL 2 KALICI OLARAK KAPATILDI
1975’te açıldı, 2025’te kapandı
Kapasitesi küçük ancak sembolik değeri büyük olan Doel 2 reaktörü, tam 50 yıl sonra 1 Aralık 2025 itibarıyla devre dışı bırakıldı. Böylece Belçika’da aktif durumda yalnızca:
- Doel 4
- Tihange 3
reaktörleri kaldı.
Bu iki reaktörün ömrü daha önce 2035’e kadar uzatılmıştı.
Nükleerden çıkış yasası rafa kalkmıştı
Belçika, 2003’te kabul edilen “nükleer çıkış yasasını” Mayıs 2025’te yürürlükten kaldırmıştı. Yeni hükümet:
- Mevcut reaktörlerin 2045’e kadar çalışması
- Yeni nesil reaktörlerin inşası
- SMR (Küçük Modüler Reaktörler) teknolojisinin değerlendirilmesi
gibi hedefler belirledi.
Enerji uzmanlarına göre Doel 2’nin kapanışı, nükleer karşıtları için sembolik bir kazanım, hükümet için ise “enerji stratejisini yeniden şekillendirme fırsatı” olarak değerlendiriliyor.
BRÜKSEL VE FLAMAN BÖLGESİNDE HALKI DOĞRUDAN ETKİLEYEN DEĞİŞİKLİKLER
Brüksel’de yeni ÇED araçları
Brüksel Çevre ve Mekânsal Planlama Departmanı:
- Projelerin ÇED gerektirip gerektirmediğini belirleyen iki yeni dijital aracı devreye aldı.
- Pandemi döneminde uygulanan “corona-teras” düzenlemelerini 2025 sonuna kadar uzattı.
Flaman Bölgesi’nde hizmet çekleri dijitalleşti
Flaman Bölgesi, tüm hizmet çeki uygulamalarını Mijn Burgerprofiel platformuna taşıdı.
Eski uygulamalar tamamen kapatıldı.
Yeni ÇED düzenlemeleri kapsamında:
- Muafiyet talepleri kaldırıldı
- Projelerin daha sıkı tarama süreçlerinden geçmesi zorunlu hâle getirildi
GENEL DEĞERLENDİRME: BELÇİKA’DA YENİ GÜVENLİK VE ENERJİ MİMARİSİ
Uzmanlara göre 1 Aralık, Belçika’nın:
- Yapay zekâ güvenliği,
- Kritik altyapı koruması,
- Enerji arzı stratejisi,
- Dijital kamu yönetimi
alanlarında yeni bir sayfa açtığı tarih olarak kayda geçti.
Kararların “eş zamanlı” uygulanması, ülkenin teknoloji, güvenlik ve enerji politikalarının artık birbirinden bağımsız değil, entegre bir çerçevede yürütüldüğünü gösteriyor.
Halil Uygun
