Flaman Bölgesi'nde çevre politikasında köklü değişim: Düşük emisyon bölgesi sıkılaştırmaları iptal edildi
Flaman Bölgesi hükümeti, Anvers ve Gent şehirlerinde planlanan düşük emisyon bölgesi (LEZ) sıkılaştırmalarını kesin olarak iptal etti. Çevre Bakanı Jo Brouns tarafından açıklanan kararla, 2026'dan itibaren Euro 5 dizel ve Euro 2 benzinli araçların şehir merkezlerine girişini yasaklayacak olan düzenlemeler tamamen rafa kaldırıldı.
Flaman Bölgesi'nde çevre politikasında köklü değişim: Düşük emisyon bölgesi sıkılaştırmaları iptal edildi
Flaman Bölgesi hükümeti, Anvers ve Gent şehirlerinde planlanan düşük emisyon bölgesi (LEZ) sıkılaştırmalarını kesin olarak iptal etti. Çevre Bakanı Jo Brouns tarafından açıklanan kararla, 2026'dan itibaren Euro 5 dizel ve Euro 2 benzinli araçların şehir merkezlerine girişini yasaklayacak olan düzenlemeler tamamen rafa kaldırıldı. Karar, "durma ilkesi"ne aykırı olduğu gerekçesiyle Danıstay’dan sert eleştiri alırken, muhalefet partileri ve çevre örgütleri tarafından "sağlık hakkının geriletilmesi" olarak yorumlandı.
Alınan Karar ve Dayanakları
Flaman hükümeti, Eylül ayında erteleme kararı aldığı LEZ sıkılaştırmalarını kalıcı olarak iptal etti. Orijinal planda, 2026 itibarıyla hava kalitesini iyileştirmek amacıyla Anvers ve Gent'teki düşük emisyon bölgelerine erişim kurallarının sıkılaştırılması ve bu şehirlerde Euro 5 dizel ve Euro 2 benzinli araçların yasaklanması öngörülüyordu.
Çevre Bakanı Jo Brouns, kararı savunurken "LEZ sadece bir araçtır" ifadesini kullanarak, "Hava kalitesinin korunmasını doğru ve uygulanabilir şekilde sağlıyoruz. Şehir sakinleri ve ziyaretçiler üzerinde gereksiz baskı koymadan, sağlıklı hava için diğer önlemleri de birleştiriyoruz" açıklamasını yaptı. Brouns, mevcut LEZ çerçevesinin yeterli olduğunu ve hatta hava kalitesindeki iyileşme devam ederse uzun vadede kuralların daha da gevşetilebileceğini dile getirdi.
Yükselen Tepkiler ve Hukuki İtirazlar
İptal kararı, başta hukuk çevreleri ve muhalefet olmak üzere geniş bir kesimden sert tepki topladı.
- Devlet Konseyi'nden Ağır Eleştiri: Ülkenin en üst danışma meclisi konumundaki Danıştay (Raad van State), kararın "sağlık koruması ve sağlıklı bir yaşam ortamı hakkının önemli bir gerilemesi" anlamına geldiği hukuki görüşünü bildirdi. Danıştay, bu gerilemenin, temel hakların gerekçesiz olarak azaltılamayacağını öngören Anayasa'daki "durma ilkesine (standstill-principe) aykırı olduğunu vurguladı.
- Muhalefetten Sert Tepki: Muhalefet partisi Groen'in grup lideri Mieke Schauvliege, kararı şiddetle eleştirerek, "LEZ etkili bir araç. İlk aşamalar, bilimsel verilerle kanıtlanmış şekilde hava kalitesinde büyük iyileşme sağladı. Bu adımların iptal edilmesi ve hükümetin en savunmasız sakinleri yüzüstü bırakması anlaşılmaz" ifadelerini kullandı.
Avrupa'daki LEZ Uygulamaları ve Brüksel Örneği
Flaman Bölgesi'nin aksine, başkent Brüksel'de düşük emisyon bölgesi uygulaması aktif olarak devam ediyor. Brüksel'deki LEZ kurallarına göre:
- Benzinli araçlar için asgari Euro 2 standardı aranıyor.
- Dizel araçlar için ise asgari Euro 5 standardı gerekmekte.
Bu kurallar, çalışma günleri sabah 7 ile akşam 9 arasında geçerli olup, yabancı plakalı araçlar da düzenlemelere tabi. Brüksel, ayrıca sadece sıfır emisyonlu araçlara izin veren "Sıfır Emisyon Bölgeleri" de oluşturmuş durumda. Brüksel Bölgesi, daha önce benzer bir gevşetme girişimi nedeniyle Anayasa Mahkemesi tarafından uyarılmış ve kısıtlamaları sıkılaştırmaya zorlanmıştı.
Yeni İzleme Planı ve Gelecek Taahhütleri
Hükümet, eleştirilere yanıt olarak LEZ politikalarını tamamen rafa kaldırmak yerine, alternatif bir izleme ve değerlendirme mekanizması önerdi. Buna göre:
- Hava kalitesi izlemeleri, Hava Politikası Planı (Luchtbeleidsplan) kapsamında iki yılda bir gerçekleştirilecek.
- İlk kapsamlı değerlendirme 2027 yılında yapılacak.
- Hava kalitesi hedeflerinde sapma olması durumunda, yerel müdahaleler veya genel Flaman politikaları dahil olmak üzere ek önlemler alınabilecek.
- 2029 yılında yeni bir değerlendirme daha planlanıyor.
Bu karar, Belçika'da çevre politikalarına yönelik tartışmaları alevlendirirken, uzmanlar Flaman Bölgesi'nin izleme mekanizmalarının, AB'nin 2030'a kadar hava kirliliğini yüzde 55 azaltma hedefi karşısında yeterli olup olmayacağını sorguluyor. Vatandaşlar ise özellikle Anvers ve Gent'teki hava kalitesi raporlarını merakla bekliyor.
Halil Uygun
