Flaman musluk suyunda PFAS krizi: Ölçümlerin dörtte biri limit üstü
PFAS seviyeleri 2024’te yüzde 54 arttı; dokuz su merkezi ihlallerin büyük kısmından sorumlu. Uzmanlar bebek ve çocukları uyardı, Groen (Yeşiller) Partisi üreticilere maliyet yüklenmesini talep etti. Bölge hükümetinden acil stratejik plan bekleniyor.
Flaman musluk suyunda PFAS krizi: Ölçümlerin dörtte biri limit üstü
PFAS seviyeleri 2024’te yüzde 54 arttı; dokuz su merkezi ihlallerin büyük kısmından sorumlu. Uzmanlar bebek ve çocukları uyardı, Groen (Yeşiller) Partisi üreticilere maliyet yüklenmesini talep etti. Bölge hükümetinden acil stratejik plan bekleniyor.
Flaman Bölgesi’nde musluk suyu kalite denetimlerinde PFAS (per- ve polifloroalkil maddeler) alarmı büyüyor. Flaman su şirketlerinin 2024 ölçümleri, PFAS seviyelerinin Avrupa sağlık limitlerini aşma oranının bir önceki yıla göre yüzde 54 arttığını ortaya koydu. Groen (Yeşiller) milletvekili Mieke Schauvliege’nin Meclis’te Çevre Bakanı Jo Brouns’a (CD&V) yönelttiği soruya verilen yanıtlar, her dört ölçümden birinde limit üstü PFAS tespit edildiğini gösteriyor.
İhlaller, Flaman Bölgesi’ndeki 9 su merkezinde yoğunlaşıyor: Harelbeke, Maasmechelen, Duffel, Halle, Oud-Heverlee, Ranst, Jabbeke, Mechelen ve Zele. Bu merkezler, tespit edilen tüm ihlallerin yaklaşık yüzde 75’inden sorumlu.
Kalıcı kimyasal, kalıcı sorun: PFAS yapısal hale geldi
PFAS; yapışmaz tavalar, kozmetikler, su geçirmez giysiler, ambalajlar ve birçok endüstriyel ürünün üretiminde kullanılan, doğada yok olmayan kimyasallar. Flaman su şirketleri bu maddeleri yıllardır izliyor ancak Schauvliege’ye göre durum artık tesadüfi kontaminasyon değil, yapısal bir kirlilik haline geldi.
Schauvliege, “PFAS’i sudan temizleme maliyeti birkaç yılda katlandı. Bu yük tüketiciye bindirilemez. Kirliliğe neden olan sektörlerin katkı verdiği özel bir üretici fonu kurulmalı” diyerek hükümete çağrıda bulundu.
Uzman uyarıyor: Bebek mamasında musluk suyu kullanılmamalı
PFAS’ın uzun vadeli sağlık etkileri konusunda uyarılar artıyor. UAntwerp toksikologlarından Prof. Greet Schoeters yaptığı açıklamada PFAS’ın “akut hastalık yapmadığını ancak bağışıklık sistemi, karaciğer ve üreme sağlığı üzerinde ciddi bozulmalara yol açtığını” söyledi.
Schoeters özellikle çocukların risk altında olduğunun altını çizdi: “Küçük çocuklar ve bebekler kilo başına daha fazla PFAS alıyor. Bebek mamasında musluk suyu kullanılmamalı; kaynak suyu tercih edilmeli.”
Yeni PFAS türü TFA gıdalarda: Ekmek, kurabiye ve speculaas da etkilenmiş
Avrupa’da yapılan son taramalar, en küçük PFAS varyantı olan TFA’nın tahıl ürünlerinde – ekmek, speculaas ve kurabiyelerde – tespit edildiğini ortaya koydu. En yüksek 10 TFA değerinin 3’ü Belçika’dan geldi. Uzmanlar, bunun kaynağının geniş çapta kullanılan PFAS bazlı pestisitler olduğunu belirtiyor.
Siyasi baskı artıyor: Stratejik plan ve yasak talebi
PFAS tartışması Flaman hükümetinde de baskı yaratıyor. Çoğunluk partileri, ekim ayında Bakan Brouns’tan 1 Ocak 2026’ya kadar içme suyunu korumaya yönelik kapsamlı bir stratejik plan hazırlamasını istedi. Planda PFAS bazlı pestisitlerin kaldırılması da gündemde. Groen Partisi ise daha sert bir adım talep ediyor: “Planlar yetmez. Zorunlu olmayan tüm PFAS kullanımları derhal yasaklanmalı.” PFAS krizinin giderek büyümesi, Flaman Bölgesi’nin hem halk sağlığı hem de su arıtma yatırımları açısından zorlu bir döneme girdiğine işaret ediyor.
Halil Uygun
